Hızla değişen dünyada adı yavaş yavaş bazı kulaklarda duyulmaya başladı. Tabii, bu bir süre daha yavaş seyredecek; malum, yapay zeka tüm ilgiyi kendi üzerine topladığından, popüler kültür önce bundan sıyrılmalı. Ya da sıyrılmamalı. Gelin biz popüler kültürden uzaklaşıp mühendislik kültürüne odaklanalım.
Aslında pek de yeni olmayan bir mühendislik dalıdır gömülü sistemler. Bilgisayarın icadından bu yana süregelen bir disiplindir. Elektronik ve yazılımın bir arada olduğu, kesişim noktalarında önemli mühendislik çözümleri gerektiren bir alan diyebiliriz. Elektronik bileşenleri kontrol etmek için yazılıma ihtiyaç duyarız. Ancak bu yazılımın bir yerde çalışması gerekir. Peki, nerede? Tabii ki bir işlemcide.
İşlemci, kendisine yazılan kodu (bundan sonra buna “gömülen kod” diyeceğiz) işler ve belirli çıktılar üretir. Elektriksel sinyaller üreterek soyut bir kavram olan algoritmayı somut işlemlere dönüştürür. İşte kabaca gömülü sistemleri böyle tanımlayabiliriz.
Peki, neden “gömülü”? Bir işlemciye yüklemek üzere yazdığınız kodu, bir IDE ve bazı derleyiciler (compiler) aracılığıyla makine diline çevirir ve işlemciye yüklersiniz. Yükleme işlemi tamamlandıktan sonra, kod fiziksel olarak işlemcinin içinde bulunur, ancak doğrudan erişilebilir olmaz. Yanlış anlaşılmasın, kod silinmez ve hala oradadır, ancak erişim kısıtlamalarına tabi olabilir.
Çoğu gömülü sistemde kod yükleme ve hata ayıklama işlemleri JTAG veya SWD (Serial Wire Debug) gibi arayüzler kullanılarak yapılır. Ancak işlemciye bağlı olarak güvenlik seviyeleri (Readout Protection – RDP, Secure Boot gibi mekanizmalar) etkinleştirildiğinde, kodun dışarıdan okunması engellenebilir. Bu önlemler devrede değilse, uygun araçlarla bellekteki kod geri okunabilir.
İşte bu yüzden bu sistemlere “gömülü sistemler” denir: Kod bir kez yüklenip korunmaya alındığında, işlemcinin içinde kalır ve dış dünyadan izole edilebilir.
İlerleyen bölümlerde, gömülü sistem güvenliği, donanım-software etkileşimi ve hata ayıklama yöntemleri gibi konulara daha derinlemesine değineceğiz.
2 Responses
Benim gibi meraklılar için mükemmel bir yazı olmus
İlgini çekmesine sevindim iyi okumalar 🙂